Sprzęgło jest mechanizmem służącym do połączenia ze sobą dwóch wałów w celu płynnego przeniesienia ruchu obrotowego.
Stosowanie sprzęgła daje następujące korzyści:

• umożliwia łagodne ruszanie pojazdu z miejsca i tym samym stopniowe zwiększanie obciążenia jego zespołów napędowych;

• zapewnia łagodną zmianę biegów ciągnika w czasie jazdy;

• umożliwia w sposób szybki i zupełny rozłączenie silnika od pozostałych mechanizmów napędowych;

• chroni zespoły napędowe przed nadmiernymi obciążeniami od sił spoza pojazdu.

W pojazdach stosuje się sprzęgła, które w zależności od zasady działania dzieli się na sprzęgła hydrokinetyczne i cierne. Sprzęgła hydrokinetyczne przenoszą moment obrotowy za pośrednictwem cieczy, a w sprzęgłach ciernych wykorzystuje się do tego siłę tarcia powstającą na tarczy ciernej. Sprzęgła cierne są też nazywane sprzęgłami tarczowymi. W zależności od liczby tarcz sprzęgła cierne mogą być jednotarczowe lub wielotarczowe.

Obudowa sprzęgła jednotarczowego jest mocowana do koła zamachowego wału korbowego. Wewnątrz obudowy znajdują się tarcza sprzęgłowa i tarcza dociskowa. Tarcza dociskowa jest połączona z obudową za pośrednictwem sprężyn dociskowych, tarcza zaś sprzęgłowa jest zamocowana suwliwie na wałku sprzęgłowym skrzyni przekładniowej. Sprężyny naciskają na tarczę dociskową, a ta dociska tarczę sprzęgłową do koła zamachowego. Podczas pracy silnika koło zamachowe obraca tarczę sprzęgłową i przez wałek sprzęgłowy przekazuje napęd do skrzyni przekładniowej. Tarcza dociskowa jest połączona układem dźwigniowym z dźwignią wyłączającą, znajdującą się w kabinie ciągnika. Naciśnięcie na dźwignię wyłączającą powoduje odsunięcie tarczy dociskowej od tarczy sprzęgłowej i rozłączenie napędu.

W ciągnikach rolniczych występuje sprzęgło dwustopniowe mające dwie niezależnie działające tarcze sprzęgłowe . Tarcza cierna przednia jest osadzona na wale sprzęgłowym napędu skrzyni przekładniowej, a tarcza cierna tylna - na tulei sprzęgłowej napędu wału odbioru mocy (WOM). Wał sprzęgłowy przechodzi luźno w tulei sprzęgłowej. Obie tarcze sprzęgłowe są osadzone przesuwnie na wielowypustach. Naciśnięcie nożnej dźwigni wyłączającej powoduje, przez łożysko oporowe i dźwigienki rozłączające, zwolnienie docisku tarczy dociskowej na tarczę cierną przednią i wyłączenie napędu skrzyni przekładniowej i kół ciągnika (pierwszy stopień sprzęgła). Podczas dalszego naciskania dźwigni wyłączającej sprzęgła śruba regulacyjna, osadzona na tarczy dociskowej przedniej, pokonując opór sprężyny talerzowej, odsuwa tarczę dociskową tylną od tarczy ciernej napędu WOM i następuje rozłączenie jego napędu (drugi stopień sprzęgła). Wał odbioru mocy przestaje się obracać. Zmniejszanie nacisku na dźwignię wyłączającą sprzęgło (cofanie nogi) powoduje włączenie napędu w odwrotnej kolejności.

1 - tuleja napędu WOM, 2 - wałek skrzyni przekładniowej, 3 - łożysko wyciskowe, 4 - tarcza napędowa WOM, 5 - śruba regulacyjna tarczy dociskowej, 6 - sprężyna I stopnia, 7 - tarcza cierna napędu skrzyni przekładniowej, 8 - tarcza dociskowa pośrednia, 9 - koło zamachowe, 10 - tarcza dociskowa pierwszego stopnia, 11 - tarcza dociskowa drugiego stopnia, 12 - sprężyna talerzowa II stopnia, 13 - dźwignia wyłączająca

Sprzęgło hydrokinetyczne, stosowane w ciągnikach o dużej mocy, składa się z trzech podstawowych elementów: pompy, turbiny i obudowy. Wirniki pompy i turbiny są wykonane w postaci czasz wyposażonych w promieniowe łopatki. Wirnik pompy jest osadzony na wale korbowym silnika, a wirnik turbiny na wale sprzęgłowym. Wspólna obudowa jest wypełniona cieczą roboczą. Obracający się wirnik pompy wprawia ciecz wypełniającą kanały międzyłopatkowe w ruch wirowy dookoła osi obrotu wirnika. Siły odśrodkowe działające na cząstki cieczy powodują jej przepływ w kierunku od środka na zewnątrz. Przyspieszenie odśrodkowe cząstek cieczy powoduje zwiększenie ich prędkości obwodowej. Odbywa się to kosztem energii doprowadzonej z zewnątrz do wirnika pompy.

Zasada działania sprzęgła hydrokinetycznego: 1 - wał korbowy silnika, 2 - turbina, 3 - obudowa, 4 - pompa, 5 - wał sprzęgłowy, 6 - łopatka, 7 - kierunek krążenia cieczy

Sprzęgło jednotarczowe

1. Koło zamachowe, 2 Tarcza sprzęgłowa, 3. Tarcza dociskowa ze sprężyną centralną, 4. Łożysko oporowe

Podstawowe zasady obsługi sprzęgła:

- nie dopuszczać do zabrudzenia tarcz sprzęgła,

- nie przekraczać zalecanych wartości ruchu jałowego pedału sprzęgła. UWAGA: nigdy nie jeździmy trzymając nogę cały czas na pedale sprzęgła,

- przeprowadzać okresowe kontrole i regulacje (skok jałowy pedału sprzęgła - w ciągnikach rolniczych ok. 2 cm).